Afazi, kişiyi iletişim kurma becerilerinden yoksun bırakan nörolojik bir hastalıktır. Gerek sözlü gerekse yazılı olarak konuşma, yazma ve konuşulanı anlama yeteneğini etkileyen afazi, tipik olarak inme ya da kafa travmalarının ardından ani olarak ortaya çıkar. Fakat yavaş gelişen bir beyin tümörü ya da dejeneratif, yani ilerleyici ve kalıcı hasara yol açan bazı rahatsızlıklar da afazi hastalığına yol açabilir. Afaziye yol açan etken incelendikten sonra afazi hastalarının konuşma ve dil terapisi alması önerilir. Böylece afazi hastalığına sahip olan birey, dil becerilerini yeniden öğrenebilir. Bu süreçte farklı iletişim yolları da geliştirilebilir. Kişinin yakınlarının sürece katılması, afazi hastalığı olan bireyin iletişim kurmasına yardımcı olabilir. Bu yazıda afazi nedir, afazi türleri ve afazi belirtileri nelerdir gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

Afazi Nedir?

Afazi, çoğunlukla beynin hasar görmesiyle ortaya çıkan nörolojik bir hastalıktır. Ancak felç ya da beyin tümörü varlığı da afazi nedenlerindendir. Bir tür dil bozukluğu olarak da tanımlanabilen afazi, genellikle beynin sol tarafını etkileyen travmalara bağlı olarak oluşur. Dil becerileri, çoğu zaman beynin sol yarımında yer alır. Dolayısıyla bu bölgeye alınan darbeler genellikle kişinin iletişim becerilerini, sağ tarafına alınan hasarlar ise dikkat ve hafıza ile ilgili problemlere yol açar. Buna ek olarak inme yani felç sonrasında da kişide afazi hastalığı görülebilir. Sonuç olarak afazi rahatsızlığı kişinin karşısındaki bireylerle etkili bir şekilde iletişim kurmasına engel olur. Afazi, kişinin anlamasını, konuşmasını, okuma ve/veya yazmasını etkilese de bu durum kişinin zeka seviyesini ya da düşünme biçimini etkilemez. Afazi hem kadınlarda hem de erkeklerde eşit olarak görülür ancak afazi hastalığı çoğunlukla orta yaş aralığındaki kişilerde oluşur. Afazi hastası, oyuncu Bruce Willis ise afazi tanısı aldığında 67 yaşındaydı.

Afazi Belirtileri Nelerdir?

Afazi, genel olarak konuşma, anlama, okuma ve yazma problemlerine yol açan nörolojik bir hastalıktır. Afazi hastalığı belirtilerinin bir kısmı şöyle sıralanabilir:

• Kısa ve kesik cümleler kurarak konuşmak,

• Anlamsız sesler çıkarmak,

• Bir kelimeyi ya da sesi diğer kelime ya da ses ile değiştirmek,

• Anlamsız, uydurma kelimeler kullanmak,,

• Başkalarının konuşmalarını anlamamak,

• Anlamsız cümleler yazmak.

Afazi Neden Olur?

Afazi genellikle felçten sonra görülse de beyine alınan darbeler, kafa travmaları, beyin tümörleri, enfeksiyon ya da dejeneratif bir süreç de afaziye neden olabilir. Afazinin yaygın nedeni olan felç, kan damarının tıkanması ya da yırtılmasına bağlı olarak gelişir. Beyne giden kan miktarındaki azalma, beyin hücrelerinin ölmesine ya da beyindeki dil becerilerini etkileyen alanda hasara yol açar. Ancak travma, tümör, enfeksiyon ya da dejeneratif bir rahatsızlığın neden olduğu beyin hasarı, afaziye ek olarak hafıza sorunları ya da kafa karışıklığı gibi bilişsel fonksiyonlar ile birlikte ortaya çıkar.

Afazi Türleri Nelerdir?

Afazi hastalığının pek çok türü bulunur. Bunlar çoğunlukla beynin hangi alanının etkilendiğine ya da hasarın boyutuna göre farklılaşır. Afazi türlerinden bazıları şu şekildedir:

• Primer Progresif Afazi (PPA): Dil yeteneklerinin yavaş ve aşamalı olarak bozulduğu nörolojik bir sendromdur. Genellikle Alzheimer hastalığı veya frontotemporal lobar dejenerasyon gibi nörodejeneratif hastalıklardan dolayı gelişir. Dil baskın dokunun bozulmasından kaynaklanır. Öncü belirtiler arasında konuşma ve dil ile ilgili sorunlar bulunur. Fakat hafıza kaybı gibi odak hastalıkla ilişkili diğer belirtiler çoğu zaman ilerleyen dönemde ortaya çıkar.

• Broca Afazisi: Dil baskın tarafın ön kısmında meydana gelen hasarlanmalarda görülür. Broca afazisi olan bireyler, başkalarının konuştuklarını anlama konusunda daha iyidirler. Konuştukları ise genellikle yakınları tarafından “anlaşılabilir” düzeydedir. Bu bireyler iletişim kurmak konusunda güçlük çektiklerinin farkındadırlar.

• Wernicke Afazisi: Dil baskın tarafın yan kısmında meydana gelen hasarlanmalarda görülür. Wernicke afazisi hastalığına sahip bireyler, konuşulan dili iyi anlamazlar. Anlam ifade etmeyen, yanlış ve gereksiz kelimeler içeren uzun cümleler kurarlar. Ancak çoğunlukla bu bireyler, başkalarının onları anlayamadığını fark etmezler.

• Global Afazi: Dil baskın tarafın büyük bir kısmında meydana gelen hasarlanmalarda görülür. Küresel afazisi olan bireyler anlama ve ifade konusunda ciddi problemler yaşarlar.

Afazi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Afazi belirtileri ile nöroloji uzmanına başvurulduğunda nörolog, öncelikle kişinin öyküsünü dinler ve ardından nörolojik muayenesini yapar. Gerekli durumlarda radyolojik görüntüleme ve laboratuvar tetkikleri ister. Elde edilen bulgular ışığında kişiye afazi tanısı koyulur. Afazi tedavisi, beyindeki hasarlanmanın boyutuna göre farklılık gösterir. Beyin hasarının hafif olduğu vakalarda kişi dil becerilerini iyileştirmek için konuşma terapistine yönlendirilebilir. Afazi tedavisi için şu anda bazı ilaçlar araştırılmaktadır. Bu ilaçlar, beyne giden kan akışını iyileştirebilecek; beynin iyileşme yeteneğini artırabilecek veya beyindeki nörotransmiterlerin farklılaşmasına yardımcı olabilecek türdedir. Bazı ilaç türleri afazi tedavisi için umut ışığı yaksa da bu ilaçların tedavide kullanılabilmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Afazi için Hangi Doktora Gidilmeli?

Ani gelişen bir inme ya da kafa travması öyküsü bulunan kişilerin en yakın sağlık kuruluşunun acil servisine başvurmaları önerilir. Ancak afazi nörolojik bir rahatsızlıktır. Dolayısıyla afazi için nöroloji doktoru (nörolog) tarafından muayene edilmeniz gerekir.

Eğer sizde ya da bir yakınınızda afazi belirtileri olduğunu düşünüyorsanız bir nöroloji uzmanına muayene olabilirsiniz. Sağlıklı günler.

Önceki sayfaya geri dön