Sara hastalığı olarak da anılan epilepsi, beyni etkileyen sinir hücrelerinin anormal elektriksel aktivitesi sonucunda, nöbetler hâlinde oluşan nörolojik bir hastalıktır. Farklı bir deyişle epilepsi nöbeti sırasında anormal bir elektrik aktivitesi oluşur ve buna bağlı olarak beyin aktivitesi geçici olarak bozulur. Kısa süreli nöbetler hâlinde görülen epilepsi, dünya nüfusunun yaklaşık %1’ini etkileyen ve tüm nörolojik hastalıklar arasında en sık görülen 4. rahatsızlıktır. Hemen her yaştan kişide ortaya çıkabilen epilepsi, sıklıkla genç ve yaşlıları etkiler. Hayatının bir döneminde sadece bir kez epilepsi nöbeti geçirenler yaklaşık %5 oranındadır. Ancak kişinin sadece tek bir nöbet geçirmiş olması onun epilepsi hastası olduğunu göstermez. Kadın ve erkek cinsiyetlerinde eşit oranda görülen epilepsi, 3 büyük etiyolojik grupta incelenir. İdiyopatik, yani altta yatan herhangi bir neden olmaksızın oluşan, semptomatik ya da diğer bir deyişle nedeni bilinen ve kriptojenik olarak tanımlanan yani nedeni bilinmeyen olmak üzere sınıflandırılan epilepsi, hastada duyusal ve bilişsel değişimlere neden olur. Epilepsi nöbetleri istemsiz kasılmalar ile karakterizedir. Epilepsi hastaları, nöbet geçirmedikleri zamanlarda son derece sağlıklıdır.

Epilepsi Hastalığı Nedir?

Epilepsi, farklı nedenlere bağlı olarak meydana gelen, tekrarlayan, sıklıkla gelişigüzel bir şekilde oluşan nöbetler ile seyreden, nörolojik bir rahatsızlıktır. Epilepsi nöbeti, bir nöron grubunda meydana gelen anormal elektrik aktivitesine bağlı olarak oluşur. Nöbet süresince beyin fonksiyonları geçici olarak bozulur. Epilepsi nöbetlerinin pek çok farklı çeşidi bulunsa da temelde, parsiyel yani beynin bir bölümüyle sınırlı olarak başlayan nöbetler ve jeneralize yani beyinde yaygın olarak başlayan nöbet olmak üzere 2 farklı türü bulunur. Epilepsi nöbetleri sırasında beyin fonksiyonları bozulduğundan kişide, bilinç kaybı ve kontrol edilemeyen vücut hareketleri oluşabilir. Bazı nöbetler sırasında belirtiler daha silik olabilir. Nöbetler, çoğunlukla 30 saniye ile 2 dakika aralığında son bulur ancak acil tıbbi yardım gerektiren, 5 dakikadan uzun nöbetler de görülebilir. Epilepsi belirtileri de kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Sıklıkla rastlanan epilepsi belirtileri arasında, hareketlerin kontrol edememesi, bilinç ve hafıza kaybı yaşanması, baygınlık, titreme, idrar kaçırma, kriz sonrası şaşkınlık ve bitkinlik hâli, kokulara karşı hassasiyet gibi semptomlar yer alır. Sıkça sorulan epilepsi hastalığının belirtileri nelerdir, sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.

Epilepsi Türleri Nelerdir?

Epilepsi türleri, beynin tutulan bölgelerine göre sınıflandırılabilir. Tek bir hastada birden fazla epilepsi nöbet türü de görülebilir. Sıklıkla görülen epilepsi nöbetleri şu şekilde sıralanabilir:

• Absans Nöbetler: Nöbetler sırasında kişinin boşluğa dalmış gibi göründüğü absans nöbetleri, çocukluk döneminde daha sık görülür. Zaman zaman dikkat bozukluğu ile karıştırılan nöbet türünde çocuk, genellikle yaptığı işi ya da konuşmayı birden bire bırakarak yaklaşık 10 saniye boyunca hareketsiz, donuk bir şekilde kalır ve yanıt vermez. Yetişkinlerde görülen absans nöbet türünde ise kişi, anlamsız konuşabilir, yürüyebilir, el ya da dudaklarıyla tekrarlayıcı hareketler yapabilir. Nöbet süresinin kısa olduğu absans nöbetleri, farklı zamanlarda tekrarlayabilir ve kişi nöbet süresince olanları hatırlamaz.

• Basit Parsiyel Nöbetler: Basit parsiyel nöbetler üç farklı şekilde gelişir ve nöbet süresince hastanın bilinci açıktır. Beyinin temporal, frontal ve parietal loblarının birinden kaynaklanır. Motor nöbet olarak da tanımlanan temporal lobtan kaynaklı epilepsi nöbetleri, çoğunlukla kötü koku ve tat alma, aniden korku duygusuna kapılma, deja vu hissi, sersemlik, algı ve hafıza bozukluğu, uyuşukluk, bulantı ve terleme ile karakterizedir. Nöbet sırasında başın sağa sola çevrilmesi, kolun yukarı kaldırılması gibi hareketler görülebilir. Nöbet sırasında kişi sola dönüyorsa ya da sol uzuvlarını hareket ettiriyorsa nöbet sağ frontal lobtan, hareketler sağ tarafta ise nöbet, sol frontal lobtan kaynaklanır. Konuşma merkezinin de beynin bu bölgesinde bulunmasına bağlı olarak kişide, geçici olarak konuşma bozukluğu görülebilir. Nöbetlerden sonra Todd paralizisi olarak bilinen geçici felç ya da kısa süreli güçsüzlük görülebilir. Parietal lob ise vücut duyularının algılandığı bölgedir. Duysal nöbetlere yol açan bu nöbet türünde kişi, garip duygular hissedebilir. Geçici uyuşukluk ve ağrı hissi gibi semptomlar oluşabilir.

• Kompleks Parsiyel Nöbetler: Bilincin etkilenmesine neden olan kompleks parsiyel nöbetlerde kişi, nöbet anını hatırlamaz. Her zaman kişinin yere düşmesine neden olmayan bu nöbet türü sırasında kişi, çiğneme, yutkunma ya da yalanma gibi hareketler yapabilir. Hasta, nöbet sırasında etrafta dolaşabilir, üstünü başını çekiştirebilir.

• Jeneralize Nöbetler: Sara nöbeti, sara krizi ya da epilepsi nöbeti denince akla gelen nöbet türü olan jeneralize nöbetlerde kişi, önce kaskatı kesilir ve ardından yere yığılır. Tüm vücut kasları istemsiz bir şekilde kasılıp gevşemeye başlar. Nöbet sırasında kişinin bilinci kapalıdır. Nöbetin sona ermesiyle hasta, yavaşça kendine gelir ve bilinci düzelir. Genellikle şaşkın ve yorgun bir hâldedir. Baş ve kas ağrılarından yakınabilir. Jeneralize nöbetlerden önce kişinin hissettiği bir belirti olmadığından hasta, önlem alamaz.

Epilepsi Neden Olur?

Epilepsi hastalığında genetik faktörlerin önemli bir rolü bulunduğu düşünülür. Tüm epilepsi vakalarının yarısından fazlasının nedeni, fizik muayene ve radyolojik görüntüleme yöntemlerine rağmen anlaşılamaz. Nedeni saptanabilen epilepsiler ise çoğunlukla doğumsal anomaliler ya da doğum travmasına bağlı olarak görülür. Beyin damar hastalıkları ve beyin iltihaplanması gibi rahatsızlıklar da epilepsiye yol açan etkenler arasındadır. Ayrıca kafa travması ve alkol kullanımı gibi etkenler de epilepsiye neden olabilir. Yaşın ilerlemesiyle birlikte beyin damarlarında oluşan anomaliler ve tümör varlığı gibi sebepler, halk arasında sara olarak bilinen epilepsiye neden olan faktörler arasındadır.

Epilepsi Nöbeti Sırasında Ne Yapılmalı?

Epilepsi nöbeti geçiren kişinin kesinlikle yalnız bırakılmaması gerekir. Hasta yere yatırılmalı ve hareketleri engellenmeye çalışılmamalıdır. Hasta, nöbet sırasında güvenli bir yere alınmalı ve kafasını çarpabileceği sert cisimler kişiden uzaklaştırılmalıdır. Hastanın yana ve mümkünse sola doğru yatırılması solunumunu kolaylaştırır. Nöbet sırasında hastanın ağzına bir şey sokmak, ağzını açmaya ya da kapamaya çalışmak, hastaya zarar verebilir. Hasta, nöbet sonrasında bitkin ve ne olduğunu hatırlamaz durumda olduğundan, olan biten kendisine anlatılmalı ve bu süreç boyunca sakin kalınmalıdır. Ancak hasta, gebeyse, epilepsi nöbeti sırasında yaralanmışsa ya da nöbetin toplam süresi 5 dakikadan daha uzunsa, kasılmaların sonlanmasına rağmen kişinin bilinci açılmıyor ve kişi kendine gelmiyorsa, 112 acil çağrı merkezi aranarak, ambulans çağrılmalıdır.

Epilepsi Tanısı Nasıl Koyulur?

Epilepsi hastaları, nöbet anını hatırlayamaz. Bu yüzden nöroloji uzmanı, hastanın ayrıntılı öyküsünü hasta yakınlarından alır. Nöbetin oluş şekli ve süresinin doğru şekilde hekime aktarılması son derece önemlidir. Hekim, epilepsi tanısını desteklemek için gerekli gördüğünde EEG, BT, MR ya da PET gibi radyolojik görüntüleme tetkikleri isteyebilir. Yapılan muayene, test ve tetkiklerin ardından epilepsi tanısı netleştirilir. Epilepsi hastalarının ve hasta yakınlarının sıklıkla sorduğu sorulardan bir diğeri de Epilepsi tamamen tedavi edilebilir mi, şeklindedir.

Epilepsi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Epilepsi, güncel tedavi yöntemleriyle tamamen iyileştirilemese de, nöbetlerin önlenmesi ya da nöbet sıklığının azaltılması açısından oldukça etkilidir. İlaç tedavisinde ilacın düzenli olarak, hekimin belirlediği dozda alınması son derece önemlidir. Kullanılan ilaçlar sayesinde yüksek oranda epilepsi nöbetleri kontrol altına alınsa da bazı hastalarda beklenen yanıt alınamayabilir.

Epilepsi İçin Hangi Doktora Gidilir?

Epilepsinin neden olduğu nöbetlerin önlenebilmesi ve sıklığının azaltılması, kişinin yaşam kalitesini oldukça yükseltir. Bu yüzden Epilepsi hastalarının tedavi görmesi önerilir. Epilepsi hastaları ve hasta yakınları sıklıkla “Epilepsi için hangi doktora gidilir? ya da “Epilepsi hastalığına hangi bölüm bakar?” diye sorar. Epilepsi, nörolojik bir hastalıktır ve hastalığın tanı ve tedavisi nöroloji bölümü doktorları tarafından yapılır.

Sağlıklı bir yaşam için düzeni olarak sağlık kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.

Önceki sayfaya geri dön